Zalecenia żywieniowe w chorobie Hashimoto

Czym jest choroba Hashimoto?

Choroba Hashimoto to immunologiczna choroba tarczycy, która może prowadzić do wystąpienia niedoczynności tego gruczołu. Jest to przewlekły stan zapalny charakteryzujący się obecnością przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO), przeciwciał przeciwko tyreoglobulinie (anty-Tg) oraz naciekami limfocytowymi.

Do najczęstszych objawów choroby Hashimoto należą objawy charakterystyczne dla niedoczynności tarczycy:

• przyrost masy ciała
• osłabienie i zmniejszona tolerancja wysiłku
• senność
• wypadanie włosów
• suchość ust
• obniżenie nastroju
• uczucie chłodu
• objawy ze strony przewodu pokarmowego (zaparcia, wodobrzusze)
• objawy ze strony skóry i jej przydatków (suchość skóry, rogowacenie w okolicy łokci i kolan, obrzęk podskórny)
• objawy ze strony układu sercowo-naczyniowego (bradykardia, niskie ciśnienie krwi)
• objawy ze strony układu oddechowego (spłycenie oddechu, ochrypły głos, niewydolność oddechowa)
• objawy ze strony układu ruchu (obrzęki stawów – głównie w okolicy kolan, zmniejszenie siły mięśniowej)

Zalecenia żywieniowe

Dieta w chorobie Hashimoto powinna mieć charakter przeciwzapalny i dostarczać niezbędne witaminy i składniki mineralne z jak najmniej przetworzonych produktów. W przypadku nadmiernej masy ciała, powinna być to dieta niskoenergetyczna uwzględniająca bilans energetyczny wynoszący ok. 500 kcal poniżej dziennego zapotrzebowania.

Ponadto, rekomenduje się:

• spożywanie 4-5 posiłków dziennie o stałych porach
• przewagę nienasyconych kwasów tłuszczowych zawartych w tłustych rybach i olejach rybich, olejach roślinnych, awokado, orzechach i pestkach
• przewagę pełnoziarnistych produktów zbożowych ze względu na wyższą zawartość błonnika pokarmowego, witamin (zwłaszcza z grupy B) i składników mineralnych
• zwiększenie udziału białka w diecie do 20-25%
• odpowiednią podaż witamin i składników mineralnych – zwłaszcza witamin A, C, D, E, witamin z grupy B, jodu, cynku, selenu i żelaza

W przypadku braku alergii/nietolerancji pokarmowych, eliminacja glutenu i laktozy nie jest konieczna.

Obróbka termiczna potraw

Najważniejsze witaminy i składniki mineralne

• jod – obecny w tłustych rybach morskich owocach morza, algach, niektórych serach oraz soli kuchennej. Odpowiada za prawidłową pracę tarczycy (w tym syntezę jej hormonów) – w związku z tym, zarówno nadmiar jak i niedobór jodu mogą przyczyniać się do jej zaburzonego funkcjonowania. Rekomendowane normy spożycia jodu wynoszą odpowiednio:
  • 150 ug/dobę dla dorosłych kobiet i mężczyzn
  • 220 ug/dobę dla kobiet w okresie ciąży
  • 290 ug/dobę dla kobiet w okresie laktacji
• selen – obecny w orzechach brazylijskich, jajach, mięsie, owocach morza i wybranych produktach mlecznych. Ze względu na silne działanie przeciwzapalne korzystnie wpływa na pracę tarczycy. Rekomendowane normy spożycia selenu wynoszą odpowiednio:
  • 55 ug/dobę dla dorosłych kobiet i mężczyzn
  • 60 ug/dobę dla kobiet w okresie ciąży
  • 70 ug/dobę dla kobiet w okresie laktacji
• cynk – obecny w wołowinie, mięsie drobiowym, owocach morza, orzechach i pestkach oraz wybranych produktach mlecznych. Bierze udział w produkcji hormonów tarczycy oraz korzystnie wpływa na kondycję włosów i paznokci. Rekomendowane normy spożycia cynku wynoszą odpowiednio:
  • 11 mg/dobę dla mężczyzn
  • 8 mg/dobę dla kobiet
• witamina D₃ – obecna w produktach mlecznych, rybach (zwłaszcza tłustych rybach morskich) i olejach rybich. Ze względu na właściwości immunomodulujące, korzystnie wpływa na pracę układu odpornościowego oraz wyciszenie stanu zapalnego.Rekomendowane normy spożycia witaminy D₃ wynoszą 800-2000 IU/dobę (w przypadku osób z nadmierną masą ciała, zapotrzebowanie może wzrastać – należy wówczas odpowiednio zwiększyć dawkę).
• nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 – kwas EPA (eikozapentaenowy) oraz DHA (dokozaheksaenowy) to obecne zwłaszcza w rybach i olejach rybich nienasycone kwasy tłuszczowe o silnym działaniu przeciwzapalnym. Podobnie jak witamina D_3, kwasy omega-3 korzystnie wpływają na pracę układu odpornościowego oraz wyciszenie stanu zapalnego.

Rekomendowane normy spożycia wynoszą 250 mg/dobę dla kobiet i mężczyzn.

W przypadku niedostarczenia wystarczającej ilości wyżej wymienionych składników z pożywienia, warto uwzględnić ich codzienną suplementację – najlepiej w porozumieniu z lekarzem prowadzącym.
Choroba Hashimoto, ze względu na swoją specyfikę, wymaga kompleksowego wsparcia.

Skuteczna dietoterapia jako jeden z elementów leczenia choroby Hashimoto, w dłuższej perspektywie korzystnie wpływa nie tylko na pracę tarczycy, lecz przede wszystkim – na znaczną poprawę samopoczucia, stanu zdrowia i jakości życia

Bibliografia

• M. Cymerys et al. (2013) ,,Kliniczny Zarys Chorób Wewnętrznych. Podręcznik dla studentów dietetyki’’ Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, s. 200
• A. Janczy, S. Małgorzewicz ,,Skuteczność diety redukcyjnej u pacjentek z chorobą Hashimoto’’. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2015, tom 6, nr 3, s. 112-117
• E. Zakrzewska, M. Zegan, E. Michota-Katulska ,, Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby Hashimoto’’.Bromat. Chem. Toksykol., XLVIII, 2015, 2, s. 117-127
• K. Gładyś, M. Guzek, K. Adrych, S. Małgorzewicz,,Praktyczne aspekty stosowania diety bezglutenowej u osób z chorobą trzewną’’.
  Forum Medycyny Rodzinnej 2015, tom 9, nr 6, s. 447-455
• R. Markiewicz-Żukowska, S.K. Naliwajko, E. Bartosiuk, E. Sawicka, W.J. Omeljaniuk, M.H. Borawska ,,Zawartość witamin w dietach kobiet z chorobą Hashimoto’’.Bromat. Chem. Toksykol., HLIV, 2011, 3, s. 539-543
• W.J. Omeljaniuk, M. Dziemianowicz, S.K. Naliwajko, E. Bartosiuk, R. Markiewicz-Żukowska, M.H. Borawska,,Ocena sposobu żywienia pacjentek z chorobą Hashimoto’’.Bromat. Chem. Toksykol., HLIV, 2011, 3, s. 428-433
• M. M. Fariduddin, G. Singh, “Thyroiditis,” StatPearls, Jan. 2023, Accessed: Mar. 16, 2024. [Online]. Available: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK555975/
• R. Ahmed, S. Al-Shaikh, and M. Akhtar “Hashimoto Thyroiditis,” Adv Anat Pathol, vol. 19, no. 3, pp. 181–186, Jun. 2022
  doi: 10.1097/pap.0b013e3182534868.
• A. A. Mikulska, M. Karaźniewicz-Łada, D. Filipowicz, M. Ruchała, F. K. Główka “Metabolic Characteristics of Hashimoto’s Thyroiditis Patients and the Role of Microelements and Diet in the Disease Management-An Overview,” Int J Mol Sci, vol. 23, no. 12, Jun. 2022, doi: 10.3390/IJMS23126580.
• M. Jarosz, E. Rychlik, K. Stoś, and J. Charzewska, ,,Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie” Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny. 2020
• J. Kryczyk-Kozioł et al. “Positive effects of selenium supplementation in women with newly diagnosed Hashimoto’s thyroiditis in an area with low selenium status,”Int J Clin Pract, vol. 75, no. 9, Sep. 2021, doi: 10.1111/IJCP.14484.
• P. Ihnatowicz, M. Drywien, P. Wator, J. Wojsiat “The importance of nutritional factors and dietary management of Hashimoto’s thyroiditis,”
  Ann Agric Environ Med, vol. 27, no. 2, pp. 184–193, 2020 doi: 10.26444/AAEM/112331.
• N. Mansournia, M. A. Mansournia, S. Saeedi, J. Dehghan “The association between serum 25OHD levels and hypothyroid Hashimoto’s thyroiditis,” J Endocrinol Invest, vol. 37, no. 5, pp. 473-476, Mar. 2014 doi: 10.1007/S40618-014-0064-Y/METRICS.
• P. C. Calder “Omega-3 fatty acids and inflammatory processes: from molecules to man”
  Biochem Soc Trans, vol. 45, no. 5, pp. 1105-1115, Oct. 2017 doi: 10.1042/BST20160474.
• W. Jubiz, M. Ramirez “Effect of vitamin C on the absorption of levothyroxine in patients with hypothyroidism and gastritis”
  J Clin Endocrinol Metab, vol. 99, no. 6, 2014 doi: 10.1210/JC.2013-4360.
• E. Marabotto et al. “Prevalence of Lactose Intolerance in Patients with Hashimoto Thyroiditis and Impact on LT4 Replacement Dose,”
  Nutrients, vol. 14, no. 15, Aug. 2022 doi: 10.3390/NU14153017.
• M. Szczuko et al. “Doubtful Justification of the Gluten-Free Diet in the Course of Hashimoto’s Disease,” Nutrients, vol. 14, no. 9, May 2022
  doi: 10.3390/NU14091727.
• D. Sanyal, M. Raychaudhuri “Hypothyroidism and obesity: An intriguing link,” Indian J Endocrinol Metab, vol. 20, no. 4, p. 554, Jul. 2016
  doi: 10.4103/2230-8210.183454.